Marijke Vos was één van de sprekers op de Dag van de Sociaal Werker op 14 maart 2018. Haar boodschap: ‘Het is heel belangrijk dat je als sociaal werker vanuit je vakmanschap in staat bent om zelfstandig te beoordelen wat er aan de hand is en wat je ermee moet. Om af en toe naar voren te treden en jezelf zichtbaar te maken. En als het nodig is, moet je ook het lef hebben mensen aan te spreken op wat er niet goed gaat. Niet alleen burgers, maar ook je partners of opdrachtgevers.’ 

Bron: Website Zorg en Welzijn

Het sociaal werk verandert. Door de transities, maar ook door veranderende maatschappelijke problemen. Marijke Vos: ‘Dat stelt nieuwe eisen aan het vakmanschap en de professionaliteit van sociaal werkers. En het vraagt om een nieuwe attitude. De sociaal werker van nu moet individuele hulp kunnen bieden, maar ook het lef hebben om ergens op af te stappen en burgers en samenwerkingspartners aan te spreken als er iets niet goed gaat.’

Echt op de voorgrond treden, is voor sommige sociaal werkers lastig. Vaak zijn sociaal werkers bescheiden mensen die wat ze bereiken in hun werk de normaalste zaak van de wereld vinden. Marijke Vos, voorzitter van Sociaal Werk Nederland: ‘Heel veel sociaal werkers doen hun werk hartstikke goed. Het is heel mooi dat ze geen mensen zijn die hun rol overschreeuwen, die zien dat de samenleving complex en genuanceerd is en die weten dat je elkaar nodig hebt. Dat is belangrijk. Maar het is ook van belang dat je als sociaal werker je verhaal kunt vertellen en naar voren treedt wanneer het nodig is. Dan kun je nog meer bereiken.’

Sociaal Werker van het Jaar

Vos hoopt dat de jaarlijkse verkiezing van de Sociaal Werker van het jaar hieraan kan bijdragen. De eerdere winnaars waren stuk voor stuk succesvolle sociaal werkers die goed konden vertellen wat ze bereiken en hoe ze dat doen. ‘Ze inspireren, geven ideeën en laten zien dat het echt helpt als je als sociaal werker initiatief neemt. Daarnaast laten ze ook bijvoorbeeld gemeenten, zorgpartijen, politie en onderwijs goed zien wie de sociaal werkers zijn en wat ze kunnen. Ze laten zien wat een fantastisch vak ze eigenlijk hebben. Daar ben ik echt heel trots op.’

Veel meer verwacht van sociaal werkers

Marijke Vos denkt dat de verwachtingen die de samenleving heeft van sociaal werkers, in de loop der jaren zijn veranderd. Van sociaal werkers wordt niet alleen verwacht dat ze helpen om individuele problemen rond echtscheiding, huiselijk geweld en schulden oplossen. Vos: ‘Er wordt nu ook weer meer gekeken naar wat er gebeurt in een buurt, de kloof die tussen bepaalde groepen mensen is ontstaan en de ontwikkeling van jongeren. De volgende stap moet nu gezet worden in de transformatie, weer meer investeren in de netwerken in buurten, en die koppelen aan wijkteams. Van sociaal werkers wordt verwacht dat ze vroeg signaleren en kloven dichten, mensen bij elkaar brengen en buurten leefbaar maken. Dat betekent dat er echt meer sociaal werkers met de specialiteit van opbouwwerkers moeten komen. Het sociaal werk moet bij kunnen dragen aan burgerschap en meehelpen te zorgen dat mensen participeren, meedoen en voor hun eigen omgeving zorgen. Ook via collectieve, nieuwe, voorzieningen.’

Transformatie

De transformatie van het zorgstelsel is mede bepalend voor de kijk op sociaal werk en de verwachtingen die gesteld worden aan sociaal professionals. Vos: ‘Ook al voor de laatste decentralisaties, lag de verantwoordelijkheid voor sociaal werk bij gemeenten. Er bestaat dus al langer een subsidierelatie tussen gemeenten en sociaal werk. Maar de transitie, die ook een nieuwe visie met zich meebrengt op het oplossen van maatschappelijke problemen, kan leiden tot een verbetering van de relatie tussen gemeente en sociaal werk én geeft professionals meer de ruimte om hun eigen vak goed uit te voeren.’

Vertrouw op elkaars deskundigheid

Maar die verbeterde relatie, en uiteindelijk ook de oplossing van maatschappelijke problemen, is er niet zomaar. Daar moeten professionals en gemeenten wel voor werken. ‘Ieder moet zijn eigen rol pakken. De gemeente is opdrachtgever en financiert een groot deel van het sociaal werk. Het is van belang dat er vanuit de gemeente een heldere opdracht aan het sociaal werk wordt gegeven die vervolgens vanuit professionaliteit en vakmanschap wordt uitgevoerd door sociaal werkers. Hierbij moeten sociaal werk en gemeente vertrouwen op elkaars kennis en kunde en met elkaar in gesprek blijven. Een gemeente heeft er veel aan als sociaal werkers vanuit hun vakmanschap en ervaring effectief en met gezag signaleren en terugkoppelen. Als gemeenten die signalen serieus nemen en erop ingaan, kunnen er hele mooie resultaten behaald worden. Maar dat vraagt wel om vertrouwen in en respect voor elkaars rol en deskundigheid. En realisme: een gemeente moet inzet van sociaal werkers voldoende inkopen. ’

Nieuwe eisen aan vakmanschap: verbinders in de sociale basis

De veranderende verwachtingen van de maatschappij en opdrachtgevers, stellen volgens Vos ook nieuwe eisen aan het vakmanschap en de professionaliteit van sociaal werkers. Ze moeten goed zijn in samenwerken met de partners in het wijkteam, in het leggen en onderhouden van contacten met allerlei – zwaardere en kwetsbare- groepen buurtbewoners en sociale partners, ze moeten signaleren, zorgen dat er vervolgens ook iets met die signalen gedaan wordt en burgers activeren om zelf mee te denken over hoe problemen in een wijk opgelost kunnen worden. ‘Het is heel belangrijk dat je als sociaal werker vanuit je vakmanschap in staat bent om zelfstandig te beoordelen wat er aan de hand is en wat je ermee moet. Om af en toe naar voren te treden en jezelf zichtbaar te maken. En als het nodig is, moet je ook het lef hebben mensen aan te spreken op wat er niet goed gaat. Niet alleen burgers, maar ook je partners of opdrachtgevers.’